Mies van der Rohe Pabiloiko trabertinozko lauza baten inguruko eztabaida

Mies van der Rohe pabiloiko trabertinozko lauza, Stella Rahola Matutes artistaren eta Roger Paez arkitektoaren La Prenyada erakusketaren parte izan zena Bartzelonako Fuga galerian , gatazka baten erdigune bihurtu da egileak 28.000 euroren truke saltzen saiatu ostean eta Fundació Mies-ek itzultzeko eskatu zuen, publikoa dela aldarrikatuz.

La Prenyada instalazioa Rahola Matutes i Paez-en Inviting Life izeneko proiektu akademiko baten parte da, 2023an Elisavaren Arkitektura Iragankorra eta Aldi Baterako Espazio Masterraren (MEATS) masterraren baitan burutua. Rahola Matutesek azaldu zuenez, artistek unibertsitatera bildu eta ekarri zuten lauza hautsi batetik sortu zen proiektua. Hasiera batean, ez zieten ikasleei pieza hori nondik atera eta Mies Pabiloian egindako esku-hartzeak trabertinoaren eta uraren arteko harremana aztertzea izan zuen helburu, espazio enblematiko horretan sortzen zen bizitza agerian utzi nahi zuten ekintza iragankorren bidez. Fundazioak lauza mailegatu zuen ikerketa hori errazteko eta tailerretan erakutsi ahal izateko helburuarekin, beti ere pieza Fundazioaren esku geratzeko baldintzapean, materialaren jabe gisa. Fundació Mies-ek argi utzi zuen lauza ez zela artisten jabetza, eta ezin zela haien baimenik gabe komertzializatu. Egoera hori, ordea, ez zioten jakinarazi Fuga galeriari inaugurazio unera arte, joan den urtarrilaren 22ra arte.

La Prenyada instalazioa FUGA galerian.

Garai hartan, Maria Costafreda galeristari Rahola Matutesek pieza hori ezin zela saldu jakinarazi zion, eta horrek harridura eragin zion, ez baitzen kontuan hartzen pieza hori erakunde publiko baten jabetzakoa izango zenik. Egun berean, Fundació Miesek esku hartu zuen, pieza salmentatik ateratzeko eta berehala itzultzeko eskatuz. Geroago, baina, Fundació Mies-ek adostu zuen pieza ikusgai egongo zela galeriak ezarritako denboran, eta argi utzi zuen ezin zela transakziorik egin. Hortik aurrera, elkarrizketak hasi ziren galeriaren, artisten eta Fundazioaren artean egoera konpontzen saiatzeko, baina ez zen akordio egokirik lortu.

Costafredak aldez aurretiko komunikazio falta deitoratu du eta Fundazio Mies van der Rohek egoeraren kudeaketa kritikatu du. Zentzu horretan, nabarmentzen du, sortzen ari den galeria den heinean, ez duela instituzioekin negoziatzeko gaitasunik edo botererik finkatuago dauden beste galeriek izango luketen moduan, eta ahultasun egoeran sentitu dela artisten eta erakundeen ekintzen aurrean. Gainera, nabarmentzen du galeriak beti egin duela lan artistei laguntzeko, eta nahasketa mota hori ez zela gertatu behar obraren jabetza hasieratik argitu izan balitz. Gertaera horiek ikusgai jarri nahi ditu Fuga galeriak, sektorean izan daitezkeen gehiegikeriak saihesteko eta inplikatutako eragile guztien artean kudeaketa bidezkoagoa eta errespetutsuagoa defendatzeko. Artistei dagokienez, Rahola Matutes zuhur aritu da egoerari buruz, eta «kaltebea» sentitzen dela adierazi du, baina pabilioiaren lauza salgai jartzeko arrazoiak edota Fundazioarekin duen harremana komentatzea saihestuz.