Eveli Torrent: lau katuen eta masoneriaren artean

Kataluniako Arte Museo Nazionalak Eveli Torent, talentu handiko margolari eta marrazkilariaren figura erreskatatu nahi duen erakusketa aurkezten du, zeinaren ibilbidea askotan ahaztua izan den. Badalonan jaioa 1876an, Torent artista modernisten bigarren belaunaldiko parte izan zen eta Kataluniako mugimenduan funtsezko pertsonaia izan zen. Els 4 Gats-en oso errotuta, Bartzelonako modernismoaren bihotzean, harremanak ezarri zituen Pablo Picasso, Carles Casagemas eta Joaquim Mir bezalako pertsonaiekin.

Els 4 Gats-en erakusketa monografikoa egin zuen garaiko artista bakanetako bat izan zen, paisaia-naturalismoaren, eszena sozialen eta irudi alegorikoen artean kulunkatzen zuen obra bat erakutsi zuen. Garai honetan estilo eta teknika ugari ezagutu zituen. Mugetatik haratago gertatzen ari zenak eta batez ere joera postinpresionistek, sinbolismoak eta customismoak eraginda, modernotasunaren elementuak sartzen hasi zen Torrent bere obran.

1902an, Parisera egin zuen jauzia, eta ingurune artistiko ezin hobea aurkitu zuen. Bertan Saló dels Independents ospetsuan egin zuen erakusketa, eta hurrengo urtean bere lana Berthe Weill-en galerian erakutsi zuen, Raoul Dufy eta Jean Metzinger bezalako talentu gazteekin horma partekatuz. Parisen egondako denborak bere ibilbidean funtsezko une bat markatu zuen: hiriak erretratuetan eta jantzien eszenetan murgiltzeaz gain, nazioarteko publikoari ateak ireki zizkion. Aldi berean, L'Assiette au Beurre eta Le Rire bezalako aldizkari entzutetsuetan ilustratzaile lanetan aritu zen. Bizipen horiek heldutasun artistiko handia ekarri zioten eta erretratugile gisa sendotu zuten, genero horretan nabarmendu zen.

Retrat d'Enric Morera, Eveli Torent (1910)

Torrenten abentura ez zen Parisen gelditu. 1910ean, Buenos Airesera joan zen, han erretratua lantzen jarraitu zuen eta Enric Morera konpositore katalanaren erretratua bezalako pieza nabarmenak egin zituen. 1914an, New Yorkera heldu zen, bere ibilbiderako beste etapa erabakigarri bat. Amerikako hiri handian, Torrent hispaniar gizarte-zirkuluetan eta entitate filantropikoetan sartu zen masoneriarekin oso lotuta, bere bizitzan eta lanean eragin handia izango zuen erakundea. Etapa horretan, bere lanak generoen fusioa erakutsi zuen: erretratugintzarekin jarraitu zuen, baina dekorazio-paisaia ere garatu zuen, bere aldakortasun estilistikoa eta eragin kultural ezberdinetara egokitzeko gaitasuna islatzen zuena.

Torrentek masoneriarekin izan zuen harremana esparru sozialetik haratago joan zen eta bere obran ere agertu zen. Sinbologia masonikoak, bere printzipio humanistiko eta filosofikoekin, bere lanaren zati bat barneratu zuen eta bereziki agerikoa izan zen gero Ibizako udako egoitzan, Torre d'en Rovira, egin zituen apaingarrietan. 1922an, Torent-ek Sant Josep-eko defentsa-dorre hau eskuratu zuen eta parke monumental bat sortu zuen irudi sinboliko masonikoekin eta aztarna arkeologikoen museo bat sortu zuen. Dorrea helmuga ikoniko bihurtu zen, bertakoentzat zein bisitarientzat, Torrenten nortasunari esker, bere burua "es Pallaret-eko Kalifa Handia" gisa aurkeztu baitzuen, bisitariak dibertitzeko sortu zuen pertsonaia.

Torrentek Ibizarekin zuen lotura bere marrazkietan islatzen zen, uhartearen eta bertako biztanleen egunerokotasuna jasotzen zutenak. Masoneriarekin izandako parte hartzeak, ordea, ondorio tragikoak ere izan zituen. Francoren errepresioan, erakundeko kide izateak espetxera eraman zuen 1939an, Bartzelonako Modelon. Urtebeteren buruan aske, handik gutxira hil zen, itxialdi baldintza gogorren eta jazarpen politikoaren biktima.

Otsailera arte bisitatu daitekeen MNAC erakusketak estilo eta hiri ezberdinen artean mugitzen jakin zuen artista baten lana berraurkitzeko aukera ematen du, eta bere uste humanista sakonak nabarmentzen ditu.

[fitxategi2fae8]